قسمت سیزدهم

پارادوکس ارزش

چرا یک لیوان آب که اینقدر برای حیات ضروری است ارزش چندانی ندارد، در حالی که الماس نفع عملی و واقعی ندارد، این‌قدر گران است؟ به این مسئله پارادوکس ارزش می‌گویند که فیلسوفان و اقتصاددانان زیادی در طول تاریخ به آن پرداخته‌اند. شاید مهم‌ترین آن‌ها اقتصاددان اسکاتلندی قرن هجدهم، «آدام اسمیت» باشد. این پارادوکس را می‌توان با «نفع حاشیه‌ای» پاسخ داد.

نفع، لذت یا رفاهی است که از مصرف یک کالا مانند انگور نصیب ما می‌شود. نفع حاشیه‌ای لذتی است که از یک واحد مصرف بیشتر نصیب ما می‌شود. اگر ما پنج حبه انگور بخوریم، نفع حاشیه‌ای آن لذت بیشتری است که از خوردن حبه انگور پنجم نصیب ما می‌شود. نفع حاشیه‌ای معمولا رو به کاهش می‌گذارد: انگور پنجم نفع اضافه نصیب من خواهد کرد تا اولین انگور. از آنجایی که الماس کمیاب است، نفع حاشیه‌ای آن بسیار زیاد است و به همین دلیل ارزش آن هم بالا می‌رود.

در مقابل، از آن‌جایی که آب در بیشتر نقاط جهان راحت به دست می‌آید، نفع حاشیه‌ای یک قطره اضافه بسیار بسیار ناچیز است.

می‌توانید قسمت قبل را از اینجا و قسمت بعد را از اینجا دنبال کنید.

| نویسنده: بنیامین رضایی |